Volmachten

Ieder meerderjarig persoon kan aan een ander de bevoegdheid geven om in zijn naam op te treden en rechtshandelingen te verrichten. Dat kan bijvoorbeeld bij een koop- of verkoopopdracht, het invullen van een formulier of het doen van een betaling. De persoon die de bevoegdheid geeft is de volmachtgever. De persoon die de volmacht krijgt wordt gevolmachtigde genoemd.

Het geven van een volmacht kunt u zelf doen. Het is vanzelfsprekend dat u dit doet aan een persoon die u vertrouwt, dit kan binnen of buiten de familie zijn.

Volmacht alleen bij wilsbekwaamheid
De eerste vereiste voor het geven van een volmacht is dat de volmachtgever wilsbekwaam is. Met andere woorden: hij/zij is in staat is om dit vrijwillig en bij volle bewustzijn te doen en de volmachtgever begrijpt welke handeling er gedaan wordt. Dit betekent dat personen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking meestal niet in staat zijn een volmacht af te geven. Voor hen is het dus niet mogelijk volmachtgever te zijn.

Een tweede vereiste is de volmachtgever het vertrouwen heeft in de gevolmachtigde er is namelijk geen toezicht en geen controle. De volmachtgever heeft overigens wel de mogelijkheid om toezicht te laten houden, door een door hem aan te stellen persoon, op de gevolmachtigde. 

Doel van een volmacht
Een volmacht is bedoeld om de zaken te regelen voor een eventuele latere periode van wilsonbekwaamheid of voor een periode waarin iemand (tijdelijk) niet in staat is om zijn/haar eigen zaken te regelen. Mensen die bijvoorbeeld de diagnose Alzheimer hebben gekregen, kunnen, nu ze daar nog toe in staat zijn, de mogelijkheid van een volmacht gebruiken.

Opstellen van een volmacht
Voor het opstellen en afgeven van een volmacht hoeft men niet naar een notaris. Een volmacht moet schriftelijk opgesteld worden met vermelding van datum en handtekening. Belangrijk is goed te bedenken waarvoor de volmacht wordt verleend en deze reden goed in de volmachtovereenkomst te beschrijven. Voorbeelden van volmachten zijn te vinden op internet. Zoek hiervoor op ‘voorbeeld volmacht’. Het verdient aanbeveling om de notaris in te schakelen wanneer de volmachtgever financiële bevoegdheden overdraagt aan de gevolmachtigde. De notaris controleert de wilsbekwaamheid van de volmachtgever op het moment dat deze de volmacht afgeeft. De notaris gebruikt daarvoor een protocol en kan eventueel een onafhankelijk arts inschakelen. Het is belangrijk om officieel vast te stellen dat de volmachtgever wilsbekwaam is, want daarmee worden problemen in de toekomst voorkomen. Achteraf kan dan niet geprotesteerd worden dat de volmachtgever uit onvrije wil de volmacht heeft afgegeven.

Toezicht
De gevolmachtigde treedt op in een periode dat de volmachtgever waarschijnlijk niet meer goed in staat is zelf controle uit te oefenen. Een belangrijk aandachtspunt, en wij adviseren dit ter harte, is dat een persoon of instantie toezicht houdt op wat de gevolmachtigde doet. Dit is niet verplicht maar wel aan te bevelen. Zonder toezicht is er geen controle. Controle is er alleen automatisch wanneer een toezichthouder door de rechter is benoemd.

Erkenning
Ook is belangrijk dat derden, met name banken en verzekeringsmaatschappijen, de volmacht erkennen. Grote problemen lijken zich niet voor te doen, maar eenvoudig verloopt niet overal de erkenning. Banken geven namelijk de voorkeur aan hun eigen volmachtformulieren.

Het is mogelijk om te regelen dat de gevolmachtigde onmiddellijk nadat de volmacht is afgegeven, volledig bevoegd is om namens de volmachtgever op te treden, ook als die volmachtgever zelf nog prima in staat is om beslissingen te nemen. Het is ook mogelijk (en misschien wel beter) om te regelen dat de gevolmachtigde pas volledig bevoegd is om op te treden wanneer een medisch deskundige op een later moment heeft vastgesteld dat de volmachtgever wilsonbekwaam is geworden.

Voordelen van een volmacht
Voordelen zijn maximale zeggenschap over de financiële en niet-financiële zaken. De volmachtgever blijft handelingsbekwaam en handelingsbevoegd. De volmachtgever blijft vrij om zoveel schenkingen te doen als hij wil en kan dat met zijn gevolmachtigde afspreken. Dit is anders in het geval wanneer er een bewindvoerder is benoemd. Dan moet men toestemming vragen aan de rechter om een schenking te kunnen doen. De rechter geeft die toestemming lang niet altijd.

Nadelen van een volmacht
Een volmacht kan als nadeel hebben dat de gevolmachtigde wel bevoegd is om op te treden, maar niet verplicht is om dat te doen. Dat kan opgelost worden door de gevolmachtigde ervoor te laten tekenen dat hij zich verplicht de aangeduide belangen te behartigen en de omschreven werkzaamheden uit te voeren (officieel: lastgeving).

Volmacht én beschermingsmaatregel
Ondanks het bestaan van een volmacht kan het nodig zijn dat een beschermingsmaatregel wordt uitgesproken. Het kan gebeuren dat bijvoorbeeld de verkoop van het huis niet in de volmacht is geregeld. Of het kan zijn dat de gevolmachtigde de belangen van de volmachtgever niet goed behartigt. Een vertegenwoordiger die door de rechter is benoemd kan de volmacht opzeggen.

Soorten volmachten
Algemene volmacht
Een algemene volmacht is een volmacht die alle zaken van de volmachtgever en alle rechtshandelingen omvat. Behalve de zaken en rechtshandelingen die uitdrukkelijk zijn uitgesloten. Dit moet dan wel schriftelijk zijn vastgelegd en omschreven. Zo kan bijvoorbeeld een ouder volmacht geven aan één van zijn kinderen om zijn financiën te beheren en zaken te regelen met uitzondering van het verkopen van de eigen woning.

Bijzondere volmacht
Een bijzondere volmacht is een volmacht die zich uitstrekt tot een bepaald gebied of een bepaald doel. Uit de schriftelijke vastlegging moet dit dan ook duidelijk blijken. Zo kan een volmachtgever bijvoorbeeld aan een ander volmacht geven om voor hem of haar beslissingen te nemen aangaande behandeling, verpleging en zorg indien de volmachtgever zelf wilsonbekwaam zou worden om zelf deze beslissingen te nemen.

Onderhandse volmacht
Men kan een volmacht onderhands regelen, dat wil zeggen door middel van een akte of verklaring waarin de volmachtgever aan de gevolmachtigde de bevoegdheid verleent tot een bepaalde handeling. Een voorbeeld is het ondertekenen van een volmacht (machtiging) aan bijvoorbeeld de zorgverzekeraar om iedere maand het bedrag van de verschuldigde premie van de zorgverzekering van de bankrekening af te schrijven: de zogenaamde automatische incassomachtiging. Bij verkiezingen kan iemand een ander machtigen om namens hem of haar een stem uit te brengen. Binnen een vereniging kan men zich door het afgeven van een volmacht op een ledenvergadering laten vertegenwoordigen door een ander lid.

Bankmachtiging
Een bankmachtiging is een bijzondere ‘onderhandse volmacht’. Deze volmacht moet voldoen aan de regels die de bank stelt. De bankmachtiging wordt geregeld met behulp van de formulieren die de bank daarvoor heeft. De volmachtgever kan een bepaald persoon de volmacht geven om één of meerdere bankrekeningen (mede-) te beheren. Zo kan bijvoorbeeld een machtiging gegeven voor het beheer van de betaalrekening, maar niet voor de spaarrekening. Meer informatie over bankmachtigingen vindt u op de websites van de verschillende banken.

Notariële volmacht
In een volmacht kunt u alles regelen voor uw toekomst indien u wilsonbekwaam wordt. Eenvoudige zaken kan men gemakkelijk regelen met een onderhandse akte. Soms zijn zaken heel ingewikkeld en gaat de beslissingsbevoegdheid van de gemachtigde erg ver. Dan is het aan te raden een volmacht bij de notaris op te laten maken. De notariële akte is dan het bewijs van het bestaan van de volmacht. Veel instanties (bv. banken) accepteren alleen notariële volmachten. Meer informatie vindt u op: www.notaris.nl.

Einde van de volmacht
In het algemeen eindigt de volmacht bij overlijden van de volmachtgever. Het is mogelijk om te bepalen dat de volmacht niet eindigt bij overlijden van de volmachtgever. Dit staat in art. 74 van boek 3 van het BW. Dit kan als het gaat om een volmacht die vooral in het belang van de gevolmachtigde is (de persoon die de volmacht mag gebruiken) of van een derde.

De volmachtgever kan de volmacht ook intrekken als hem dat goed dunkt.