Levenstestament en Wilsverklaring

Levenstestament en wilsverklaring
In een levenstestament wordt vastgelegd wie de vertegenwoordiger (en eventueel een reserve-vertegenwoordiger) is die beslissingen neemt wanneer u dat zelf niet meer kunt. In het levenstestament beschrijft u uw wensen en ideeën, zodat de vertegenwoordiger deze op het moment dat u wilsonbekwaam bent, kan uitvoeren (of uit laten voeren). Het belangrijkste verschil met een testament is dat u in het levenstestament vastlegt wat er geregeld moet worden bij leven. In het testament legt u vast wat er na uw overlijden moet gebeuren en hoe de erfenis wordt verdeeld.

In een levenstestament worden wensen aangaande materiële en immateriële zaken vastgelegd.

Materiële zaken:

• Schenkingen;
• beheer vermogen, beleggingen en bankzaken;
• ondernemerschap;
• etc.

Immateriële zaken:

• medische behandeling en verpleging;
• beheer profielen in sociale media;
• wat te doen bij overlijden;
• etc.

U legt ook vast op welk moment in uw leven de vertegenwoordiger zijn rol moet opnemen.

De mogelijkheid bestaat om in het levenstestament op te laten nemen dat de gewenste vertegenwoordiger tot mentor wordt benoemd. Het mentorschap geeft namelijk een wettelijke positie. Dit aanstellen moet door de kantonrechter vastgesteld worden.

Vaak wordt ervoor gekozen om de immateriële zaken in wilsverklaringen (zie hieronder) over zorg en behandeling vast te leggen. In het levenstestament wordt vastgelegd dat u die wilsverklaringen heeft opgesteld en waar die verklaringen te vinden zijn. Het ligt voor de hand om hier vooraf met de huisarts over te spreken en om deze ook de wilsverklaringen te geven.

De wilsverklaringen kunnen ook in het levenstestament opgenomen worden.

Als u ervoor kiest het levenstestament notarieel vast te leggen, dan adviseren wij om de wilsverklaringen er zelf niet in op te nemen. U kunt ze dan makkelijk bij actueel houden in geval van voortschrijdend inzicht. Zo behoeft u niet opnieuw een notariële akte op te laten stellen.

Indien u het levenstestament notarieel laat vastleggen, gaat de notaris ook na of u wilsbekwaam bent op het moment dat u zaken bij hem regelt.

Kiest u er voor het levenstestament niet notarieel vast te leggen, dan kunt u het volledige document regelmatig aanpassen, inclusief de daarin opgenomen medische wilsverklaringen. Zorg er dan voor dat uw beoogd vertegenwoordiger en uw huisarts steeds de laatste en dus actuele versie in bezit hebben.

Wilsverklaring
Vooruitlopend op een eventuele wilsonbekwaamheid kunt u, nu u nog wilsbekwaam bent, nadenken over wat uw wensen zijn op het moment dat u wilsonbekwaam bent. In een wilsverklaring kunt u vastleggen hoe, in bepaalde situaties, de handelswijze dient te zijn van uw vertegenwoordiger en/of een hulpverlener. Mocht het dan zover komen dat u echt wilsonbekwaam bent dan zal uw vertegenwoordiger besluiten nemen aan de hand van wat hetgeen u in uw wilsverklaring heeft vastgelegd. Door zelf uw wensen tijdig op schrift te stellen en deze kenbaar te maken aan uw arts, naaste familie en/of vertegenwoordiger, voorkomt u dat anderen over u beslissen op momenten dat u dat zelf niet meer kunt. Niet alleen voorkomt u hierdoor besluiten die u wellicht zelf niet gewenst had, maar ontneemt u ook de zware belasting aan naasten om (vaak ingrijpende) beslissingen te moeten nemen.

U kunt in een wilsverklaring vastleggen of u een bepaalde behandeling juist wel of juist niet wilt ondergaan. Het gaat dan meestal wel om ingrijpende medische handelingen, bijvoorbeeld:

• reanimatie;
• sondevoeding;
• bepaalde medicijnen of een bepaalde behandeling, bijvoorbeeld geen bloedtransfusies voor Jehovagetuigen;
• levensbeëindigende handelingen waaronder euthanasie.

Voor het uitvoeren van uw wilsverklaring is het belangrijk dat de juiste mensen op de hoogte zijn gebracht van het bestaan van de wilsverklaring. Daarnaast is het van belang dat uw naasten, uw vertegenwoordiger en uw arts weten wat de inhoud van de wilsverklaring is. Wij bevelen aan om de wilsverklaring samen met een deskundige op te stellen. De meest aangewezen persoon hiervoor is uw (huis)arts. Dit voorkomt dat er bij andere personen onzekerheden of misverstanden ontstaan. Ook kunt u overwegen gebruik te maken van een standaard wilsverklaring. Hiervoor geldt eveneens dat u deze het beste met uw arts kan doorspreken. De wilsverklaring kunt u vervolgens laten opnemen in uw medisch dossier.

Een wilsverklaring is geldig wanneer

• u ten tijde van het opstellen wilsbekwaam was;
• u deze zelf heeft opgesteld;
• u de verklaring uit vrije wil heeft opgesteld;
• de inhoud duidelijk is (voor welke medische handelingen en in welke omstandigheden zij van toepassing is);
• de wilsverklaring gedateerd is;
• u de verklaring ondertekend heeft;

Het kan zijn dat u zelf lichamelijk niet in staat bent een wilsverklaring te schrijven. Een mondelinge verklaring, opgetekend door getuigen, is dan ook rechtsgeldig.

Geldigheidsduur wilsverklaring
In principe blijft een wilsverklaring altijd geldig. Wij bevelen aan om periodiek, bijvoorbeeld eens in de vijf jaar, de wilsverklaring door te nemen. Wanneer u dan nog steeds achter de inhoud van de wilsverklaring staat, kunt u deze van een nieuwe datum en handtekening voorzien. Bij een oude wilsverklaring kan de hulpverlener namelijk twijfelen of u nog steeds dezelfde gedachten en wensen heeft als in de periode dat u de wilsverklaring (soms lang geleden) opstelde. De kans bestaat dat de wilsverklaring dan niet opgevolgd wordt. Wilt u uw wilsverklaring herzien omdat u van mening bent veranderd; stel dan een nieuwe wilsverklaring op die voldoet aan de hierboven beschreven regels. Zorg ervoor dat uw naasten en uw arts bekend worden gemaakt met de nieuwe, herziene, wilsverklaring.

Vertegenwoordiger aanwijzen in wilsverklaring
Het aanwijzen van uw vertegenwoordiger kan een van de onderdelen van uw wilsverklaring zijn. U kunt ervoor kiezen om de taak van de vertegenwoordiger beperken tot die van het mentorschap. Het is namelijk geen eenvoudige taak om een wilsonbekwaam persoon te vertegenwoordigen. Ook een mentor is een geschikte vertegenwoordiger die voor uw belangen opkomt en uw levenstestament serieus neemt.

Volgen van een wilsverklaring
Een verklaring waarin u duidelijk aangeeft dat u een bepaalde handeling niet wenst te ondergaan wordt in principe gerespecteerd. Een verklaring waarin juist wel om een bepaalde handeling wordt gevraagd is een ‘zachte afspraak’. Met andere woorden: dit telt minder sterk dan het uitsluiten van een behandeling. Een hulpverlener moet namelijk per situatie inschatten of een handeling medisch wel of niet zinvol wordt geacht. Daarnaast moet de hulpverlener een behandeling voor zijn eigen geweten kunnen verantwoorden. Een hulpverlener hoeft dus niet te voldoen aan een behandelwens. Een arts kan bijvoorbeeld niet worden verplicht om een verzoek tot euthanasie uit te voeren. Wanneer een arts weigert om een behandelwens van een patiënt zelf uit te voeren, dan kan hij de wens aan een collega voorleggen, die wel bereid is om de behandeling uit te voeren. Lukt het niet om op deze manier een behandelwens uitgevoerd te krijgen, dan kan een vertegenwoordiger zelf een arts zoeken die de behandeling wil uitvoeren.

Signaleerder
Wanneer u uw wensen goed heeft beschreven in het levenstestament en wilsverklaringen wilt u er ook zeker van zijn dat de beschreven acties daadwerkelijk ondernomen worden wanneer dit – bij wilsonbekwaamheid- relevant is.

Door het aanwijzen van een signaleerder kunt u vooraf regelen dat uw vastgelegde wensen uitgevoerd worden. Nadat een bevoegde instantie heeft vastgesteld dat u wilsonbekwaam bent geworden en de instructies m.b.t. vertegenwoordiging uit het levenstestament in werking treden komt de signaleerder in actie. De signaleerder volgt de beschreven stappen en neemt bijvoorbeeld contact op met de huisarts, die weet dat u  de signaleerder daartoe toestemming heeft gegeven. Het is overigens mogelijk om de huisarts als signaleerder aan te wijzen.

Registratie en kosten
Een levenstestament kan worden opgenomen in het Centraal Levenstestamentenregister. Dat kan alleen wanneer u het levenstestament door een notaris heeft laten opmaken.

De kosten van een levenstestament, inclusief registratie in het Centraal Levenstestamentenregister, zijn tussen de € 400,- meer dan  € 1000,-. Kosten kunnen hoger uitvallen wanneer bijvoorbeeld een onafhankelijk arts ingeschakeld moet worden.

Meer informatie over levenstestament en wilsverklaring
Meer informatie vindt u op onderstaande websites en publicatie:

www.notaris.nl

www. patientenfederatie.nl